Jamaika Fahri Konsolosu Mehmet Aykut Eken

Jamaika Fahri Konsolosu Sn Aykut Eken

İş adamlarımız, vakit geçirmeden, Jamaika, Karayipler ve Güney Amerika’ nın değerini anlamalı ve iş fırsatlarını değerlendirmelidirler

9 Eylül 1947 yılında Istanbul'da doğdu. Evli ve iki çocuk babası. Galatasary Lisesi mezunu. Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisinden mezun oldu. 1975 ve 1977 yılları arasında ULB Brüksel Üniversitesinde Şehir Planlaması üzerine Master yaptı. Fransızca ve İngilizce dillerine hakim.
1979-1999 yılları arasında Cockerill Sambre Belçika Demir Çelik Grubunun Türkiye Temsilciliğini yaptı.
1979 senesinde Merkezi Brüksel'de olan Beta International S.A. şirketini kurdu ve halen Yönetim Kurulu Başkanı olarak görevde bulunuyor. 1985'de kurduğu Beta Worldwide USA Şirketi'nin başkanı.
Aynı zamanda Belçika, USA ve Türkiye'de ofisleri bulunan Beta International Grubu'nun başkanlığını yapmakta.
Acerinox İspanyol Paslanmaz Çelik Grubunun Türkiye yetkili Acentası ve Servis Center'ı
Betinoks Palanmaz Çelik San.Ve Dış Tic. A.Ş. nin Yönetim Kurulu Başkanlığını yürütmekte.
1990'da devraldığı Kontuar Turizm Seyahat Acentesi Yönetim Kurulu Başkanliğini devam ettiriyor.
2009 Yılında kurulan DEPOM Depolama LTD'nin ortağı.
1995'den bu yana Buenos Aires –Arjantin ve Piriştina- Kosova'daki THY Genel Satış Acentaları Ortağı.
2000 yılından itibaren Jamaika'nın Türkiye Genelinde Fahri Başkonsolosu olarak görev yapmakta.
FICAC'ın (Dünya Fahri Konsoloslar Federasyonu) Genel Sekreteri, Turkiye temsilci Üyesi ve Haznedarı.
TUSIAD International Başkan Yardımcısı görevinin yanısıra
DEIK bünyesinde Türkiye-Brezilya İş Konseyi Başkanı, Türk Meksika İş Konseyi Başkan Yardımcısı, Amerika İş Konseyleri Koordinatör Başkan Yardımcısı ve Güney Amerika Sorumlusu olarak görev yapmakta.
2002 den 2006 yilina kadar 2 dönem boyunca Türk Belçika Ticaret Dernegine Başkanlık yaptı ve 2007 senesinden itibaren başkan yardımcısı olarak derneğe hizmet verdi, 2011 senesinde tekrar Başkan seçildi. 2002 tarihinde kurulan ve halen etkinlik gösteren Karayipler ve Latin Amerika Ticaret Derneğine kuruluşundan itibaren başkanlık ediyor.
2002 senesinden itibaren Istanbul Rotary Karaköy üyesi. 2008 Yılından itibaren Marmara Grubu Vakfı Başkan Yardımcılığını yapıyor.
2004 yılında Belçika Prensi Philippe tarafından Officier de L'ordre de la Couronne (şovalye) unvanıyla onurlandırıldı.
2009 yılında Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından "Üstün Hizmet Belgesi" ile onurlandırıldı.
2011 yılı Manila Filipinler'de "Gusi Peace Prize" ödülü ile onurlandırıldı.

TÜDEP : Jamaika hakkında verebileceğiniz genel bilgiler nelerdir?

M. A. Eken : Karayipler denizinde Küba’nın güneyinde yer alan Jamaika küçük bir ülke olmasına rağmen, Jamaika kültürünün güçlü bir küresel varlığı mevcuttur. Karayip Adaları içinde 3.büyük ada olmasının yanı sıra, muhteşem beyaz sahilleri, dağları ve şelaleleri ile turizm açısından öncelik teşkil eden ülkeler arasındadır. Adanın 2 önemli turistik bölgesi Negril ve Montego Bay’dır, en uzun kumsalı Negril’de olup, adanın batısında 2256m zirve yüksekliğiyle Mavi Dağlar uzanmaktadır. Başarılı müzisyen Bob Marley Reggie müziğinin sadece Jamaika sınırlarında kalmamasını sağlayıp, onu bütün dünyaya duyurarak Jamaika müzik kültürüne yön vermiştir. Atletizm’de dünya rekoru kıran Usain Bolt ise Jamaika’ya birçok kez altın madalya getirmiştir. 1962 senesinde bağımsızlığını kazanan Jamaika’nın yönetim şekli Parlamenter Demokrasidir. Yüzölçümü 10.991 km2, nüfusu 2.889.187 olan ülkede etnik dağılımı %91,2 siyah ırk, geri kalanı Doğu Hindistan’lı ve melez topluluklardan oluşmaktadır. Ortalama yaşam süresi 74 olup, okuma yazma oranı %88, resmi dili İngilizce, para birimi Jamaika dolarıdır. Üyesi bulunduğu başlıca ekonomik kuruluşlar; CARICOM, IMF, Uluslararası Finansman Kurumu, Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı, Dünya Ticaret Örgütü, Inter-Amerikan Kalkınma Bankası, İmar ve Kalkınma Bankası’dır. Jamaika’da üretilen başlıca ürünler; işlenmiş gıda, kimya, kahve, plastik, kozmetik, eczacılık ürünleri, natürel gıda, baharat, konserve callaloo, natürel meyve suları, bira ve romdur. Jamaika’da konserve sebze, meyve işletmeleri, meşrubat ve tütün, mobilya imalatı, kimyasal ürünler, yat inşası ve bio-teknolojik ürünler yatırım için cazip sektörlerdir. Başlıca ihracat ürünleri; alüminyum, şeker, boksit, rom, kahve ve muz olup, başlıca ihracat ülkeleri ABD, Kanada, İngiltere, Hollanda, Norveç ‘dir. İthal ettiği ürünler arasında; makine ve parça, yakıt, yapı malzemeleri, gıda, kimyasallar, inşaat demiri ve gübre yer almaktadır, başlıca ithalat ülkeleri ise ABD, Trinidad&Tobago,Venezuela ve Çin’dir. Dış ticarette dünya sıralamasındaki yeri 145 olup, Jamaika’nın ihracat hacmi 2011 senesinde 1.65 milyar dolar, ithalatı ise 6.356 milyar dolar civarındadır. Türkiye ile 1970 yılında Vize Muafiyet Anlaşması ve 2001 yılında ise Ekonomik ve Ticari İşbirliği Anlaşması yapmıştır.

TÜDEP : Jamaika’da Türk işadamlarına karşı tutum nasıl?

M. A. Eken : Jamaika ile Türkiye arasında fazla bir ticaret hacmi olmasa da insanları Türklere karşı samimi ve sıcaktırlar. Jamaika’dan zaman zaman bakan seviyesinde ziyaretler olmaktadır. Hatta şu sırada ülkemizde 2 tane Jamaikalı genç kız Ankara Üniversitesinde Türkçe öğrenmekteler. Ayrıca Dışişleri Bakanlığı’nın diplomatik okuluna da birkaç tane Jamaikalı genç diplomatlar katılmış ve Türkiye hakkında çok çok iyi düşünceler ile dönmüşlerdir.

TÜDEP : Vize uygulaması varmı?

M. A. Eken : Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları Jamaika’ya yapacakları 90 günlük ziyaretler için vizeden muaftırlar.

TÜDEP : Türk işadamları en çok hangi alanlarda iş yapabilir, nelere ihtiyaç var? Yatırım fırsatları nelerdir?

M. A. Eken : Jamaika imalat sektörü çeşitli ve kalitelidir. Jamaika’da üretilen başlıca ürünler; işlenmiş gıda, kimya, kahve, plastik, kozmetik, eczacılık ürünleri, natürel gıda, baharat, konserve callaloo, natürel meyve suları, bira ve romdur. Jamaika’da konserve sebze, meyve işletmeleri, meşrubat ve tütün, mobilya imalatı, kimyasal ürünler, yat inşası ve bio-teknolojik ürünler yatırım için cazip sektörlerdir.
Uygun yatırım fırsatları;
• Zirai - işleme: Konserve sebze, meyve işletmeleri
• Meşrubat ve tütün
• Mobilya imalatı
• Kimyasal ürünler
• Yat inşası
• Bio - teknolojik ürünler
Jamaika'da meyve suyu, konserve, tütün, mobilya, yat inşası, bio teknoloji gibi alanlar yatırım açısından cazip olup, iki ülke firmaları arasında turizm, inşaat, gemi sanayi ve gıda sektöründe joint venture türü işbirlikleri kurulabilir. Jamaika ile Türkiye arasında birçok ticari ve ekonomik işbirliği anlaşması bulunsa bile, buna rağmen dış ticaret henüz yok denecek kadar azdır. Jamaika ekonomisi 1980'lerden itibaren istikrarlı bir büyüme yakalamış ve 1990 yıllarında fiyat serbestliği politikasının uygulanmasıyla daha da gelişmiştir. Faiz oranları istikrara kavuşmuş, ürünlerde fiyat kontrolü ve sübvansiyon destekleri kalkmıştır. Devlet işletmelerinin özelleştirilmesi hızlanmıştır. Ayrıca Jamaika'da yeni kurulan serbest bölgelerde Türk işadamları imalat yapıp çevre adalara kolayca ulaşabilirler ve orada imal edilen malzemeler CARICOM ülkelerine vergisiz girmektedir.

TÜDEP : Jamaika’nın doğal kaynakları

M. A. Eken : Jamaika önceden sadece turizme dayalı bir ülkeyken 1950’lerden sonra boksit madenciliği önemli bir sektör haline gelmiştir. Bosit, kireçtaşı, alçı taşı en önemli doğal kaynaklarıdır. Dış ticarette dünya sıralamasındaki yeri 145 olup, Jamaika’nın ihracat hacmi 2011 senesinde 1.65 milyar dolar, ithalatı ise 6.356 milyar dolar civarındadır.

TÜDEP : Jamaika’da yatırımcılara yönelik teşvikler var mı?

M. A. Eken : Bilhassa serbest bölgelerde yabancı iş adamlarına değişik teşvikler vardır. Ancak bu teşvikler her alan için değişiktir ve görüşmelere bağlıdır.

TÜDEP : Eğitim durumu hakkında bilgi:

M. A. Eken : Erken çocukluk - Temel, Bebek ve özel okul öncesi işletilmektedir. Yaş grubu: 2 - 5 yıl.
Birincil - Kamuya ve özel sektöre ait (Özel olarak adlandırılan Hazırlık Okulları).
Yaş grubu: 3-12
Ortaöğretim - Kamuya ve özel sektöre ait. Yaş grubu: 10-19 yıl.
Jamaika yüksek okul ,tek cins ve karma eğitim kurumları vardır. Birçok okul, İngiliz Batı Hint Adaları boyunca kullanılan geleneksel İngilizce dilbilgisi okul modeli uygulamaktadır. Öğrencilar daha sonra üniversiteye başlamaktadır. Ayrıca Jamaika'da buluna West Indies Üniversitesi diğer adalar arasında çok revaçta olan bir üniversite.

TÜDEP : Jamaika’da suç işleme istatistikleri nasıl?

M. A. Eken : Jamaika’da yoksulluk ve artan suç oranları en önemli sorunlar olarak öne çıkıyor. Hırsızlık, cinayet ve uyuşturucu ticareti ülkede ciddi boyutlarda artış gösteriyor Jamaika dünyada en yüksek cinayet oranı olan ülkeler arasında. Özellikle başkent Kingston’un bazı bölgeleri de oldukça tehlikelidir.

TÜDEP : Türkiye’den giden işadamları için konaklama, yemek nasıl? Pahalı bir ülkemi?

M. A. Eken : Jamaika pahalı bir ülke değildir. Her kategoriye hitap eden oteller vardır. Yemek konusunda aynı şekilde değişik lokantalar bulunabilir. Bir tatil ülkesi olmasından dolayı her bütçeye hitap eden birçok otel ve restaurant vardır.

TÜDEP : Sağlık ve turizm ne durumda?

M. A. Eken : Ülkeye döviz girmesindeki en önemli katkı, turizm ve madencilikten sağlanır. Yaklaşık 1.3 milyon yabancı turistin her yıl Jamaika ziyaret eder. Küba'nın 150 km. güneyinde konumlanan Jamaika, Karayipler'in en büyük üçüncü adası. Jamaika, adalara özgü kumsalı ve hindistancevizi ağaçlarıyla kıyılarını çevreleyen birbirinden güzel plajları, süper lüks resort otelleri, renkli gece hayatı ve her şeyi dahil ettikleri balayı paketleriyle balayı çiftlerinin gözdesi. Ayrıca serüven tadında bir tatil yapmak isteyenler için birçok aktiviteye olanak sağlayan olağanüstü bir doğaya sahip. Bob Marley'in ve reggae'nin vatanı olan ada, havadaki ritm ile yaşama sevincinin yakalandığı yer. Dört mevsim yazı yaşayan dünyanin ender güzelliklerinden Jamaika'ya Türkiye'den Londra ya da New York aktarmalı uçusla ulaşılıyor. Kristof Kolomb'un Amerika'ya ikinci seyahati sırasında keşfettiği ada, günümüzde Hollywood filmlerinin değişmez çekim mekanları arasında bulunuyor. Doğal güzellikleri, plajları, tropik iklimi ve şelalelerinin yanı sıra Bob Marley Müzesi ile dünyanın her köşesinden turist akınına uğrayan Jamaika, 19. yüzyıl bahçecilik sanatının eşsiz örneği Devon House ile de büyük ilgi görüyor. Tropik dekorlar arasında sahil şeritlerini birbirinden ilginç Jamaika lokantaları süslüyor. Sağlık sistemi Sağlık Hizmetleri Yasası'nın yürürlüğe girmesi ile 1997 yılında merkezi oldu. Sağlık sektöründeki ncelikler küresel kalkınma için ulusal sağlık ihtiyaçları ve adanın hastalık yükünün yanı sıra Binyıl Kalkınma Hedefleri'ne (BKH) göre seçilmektedir. TÜRK-JAMAİKA KARMA EKONOMİK KOMİSYONU I. DÖNEM TOPLANTISI PROTOKOLÜNEA GÖRE; her iki ülke Sağlık Bakanlıkları arasında eğitim, teknik personel istihdamı, standart işletme usullerinin geliştirilmesi ve sağlık tesisleri ile ekipmanlarının bakımı alanlarında işbirliğini elde etmeye çalışmak konusunda anlaşmışlardır. iki ülke arasında seyahatin yanı sıra sağlık turizmi, yat turizmi, eko turizm alanlarında işbirliğinin artırılmasına yönelik müşterek hareket edilmesi imkanlarının değerlendirilmesi hususunda anlaşmışlardır. Bu protokole göre yine iki ülke, turizm ve kültür alanlarında işbirliği anlaşmalarına yönelik müzakerelerin başlatılmasına hazır olduklarını ifade etmişlerdir. Taraflar,kültürel değişimleri cesaretlendirmeyi ve Türkiye Cumhuriyeti ile Jamaika’da kültürel festivallerin kutlanmasını teşvik etmeyi kararlaştırmışlardır.

TÜDEP : Jamaika’ya Ulaşım nasıl?

M. A. Eken : Jamaika’ya ABD üzerinden veya İngiltere üzerinden transit uçuşlarla ulaşım yapılabilir.

TÜDEP : Diplomatik ilişkilerimiz ne durumda?

M. A. Eken : Ben Türkiye’de Jamaika’yı temsil ederken, Jamaikalı iş adamı Arnold Foote ise Jamaika Fahri Başkonsolosumuz olarak görev yapmaktadır. Her sene ben Jamaika’yı, Arnold Foote ise Türkiye’yi ziyaret eder. Dışişleri Bakanlığımıza ikili ilişkileri geliştirme açısından sürekli bilgi aktarımı yaparız. He ay Türkiye ile ilgili ekonomik, sosyal, politik raporları ve yaptığımız aktiviteler hakkında Jamaika’ya raporlama yaparız. Ayrıca bölgeden gelen heyetleri burada ağırlar, ilgili makamlar ile randevular ayarlarız. İkili ilişkilerin hızla gelişmesini umuyoruz ve bu konudaki çalışmalarımızı geliştiriyoruz.

TÜDEP : Son olarak toplarlamak gerekirse işadamlarımıza neler söylemek istersiniz?

M. A. Eken : Türk işadamları Jamaika kanalıyla Karayip ve Orta Amerika’ya rahat bir şekilde ulaşabilirler. Benim söyleyeceğim; vakit geçirmeden Türk işadamlarının Güney Amerika ve Karayipler’e giderek iş alanlarını geliştirmeleridir.