M. Eşref CERRAHOĞLU Sri Lanka Fahri Konsolosu

M. EŞREF CERRAHOĞLU CERRAHGİL ŞİRKETLER GRUBU YÖNETİM KURULU BAŞKANI

TÜDEP : Genel olarak değerlendirdiğimizde, Sri Lanka nasıl bir ülke ?

M. E. CERRAHOĞLU : Güney Asya'da, Hindistan'ın 31 kilometre güneyinde ve Hint Okyanusu'nda bulunan bir ada ülkesidir.Hint Okyanusu'nun İncisi olarak da adlandırılan ülkede yaklaşık 21 milyon kişi yaşamaktadır. Sri Lanka Doğu Afrika ve Güney Asya arasında okyanus yolunun üzerinde bulunduğu için tüccarların tabiî bir uğrak yeri olmuştur. Ülkenin târihi M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzamaktadır. Sri Lanka, adında “Demokratik Sosyalist” ibaresi bulunmasına rağmen, liberal ekonomiye sahip ve çok partili, demokratik geleneklere uygun olarak seçilen hükümetlerle yönetilen bir cumhuriyettir. Ülke 4 Şubat 1948 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuş ve 22 Mayıs 1972 tarihinde ismi Seylan’dan Sri Lanka'ya çevrilmiştir. Yönetim erki, geniş icra yetkilerine sahip, 6 yılda bir seçimle gelen Cumhurbaşkanı ile Başbakan ve kabinesi tarafından paylaşılmaktadır. Kolombo, ülkenin başşehridir ve en gelişmiş şehridir.

TÜDEP : Sri Lanka’da Türk işadamlarına karşı tutum nasıl?

M. E. CERRAHOĞLU : Türklere karşı Sri Lanka’da sempati ve güven ortamı oluşmuş durumdadır. Sayın Başbakanımızın 26 Aralık 2004 tarihinde Hint okyanusunda meydana gelen Tsunami felaketinden etkilenen ülkelere gerçekleştirdiği taziye ziyaretleri meyanında, 10 Şubat 2005 tarihinde Sri Lanka’yı ziyareti ilişkilerimizde ve Sri Lanka halkının Türklere bakışında önemli mihenk taşı olmuştur.

TÜDEP : Vize uygulanıyor mu, zorluk var mı?

M. E. CERRAHOĞLU : Kural olarak, Diplomatik, Hizmet, Hususi ve Umuma Mahsus Pasaport hamilleri 30 güne kadar seyahatlerinde vizeden muaftır. 2012 yılı başından itibaren Sri Lanka’ya seyahat edecek tüm ülke vatandaşlarının www.eta.gov.lk websitesinden seyahatleri ile ilgili bir otorizasyon almaları gerekmektedir. Bu kolay bir işlem olup, Türk vatandaşları bu otorizasyonu almasalar bile Sri Lanka’ya seyahat edebilmektedirler fakat bu işlemleri havaalanında yapmak durumunda olacaklardır. Dolayısıyla seyahatlerine başlamadan önce websitesi üzerinden bu işlemi bitirmelerini tavsiye ederim.

TÜDEP : Türk İşadamları en çok hangi alanlarda iş yapabilir, nelere ihtiyaç var, yatırım fırsatları neler?

M. E. CERRAHOĞLU : Sri Lanka bağımsızlığını kazandığı dönemde çay, kauçuk, pirinç, hindistan cevizi tarımına dayalı kapalı ekonomiye sahip bir ülke görünümü sergilemiştir. 1977 yılından itibaren ise, özel sektörü özendiren ihracata dayalı pazar ekonomisi politikalarını uygulamaya başlamıştır. Özellikle, 2002 yılında yapılan reformlar sayesinde bugün Sri Lanka’daki en canlı sektörler tekstil, gıda işleme, iletişim, bankacılık ve sigorta’dır. 1970’lerde ihracatın %90’ını oluşturan tarım sektörü, bugün %20’lere gerilemiştir. Sonuçta Sri Lanka, dünyadaki en fakir ülkeler kategorisinden çıkmış ve 2000 ve 2001 yılları hariç, 1990’ların başlarından itibaren ortalama %5’lik büyüme oranını muhafaza etmeyi başarmıştır. Turizm önemli bir gelir kaynağıdır. Devlet Başkanı Rajapaksa iç savaşın sona ermesinin ardından 2010 yılında verdiği mesajlarda ülkede topyekün bir kalkınma hamlesi gerçekleştirileceğini vaad etmiş ve bu doğrultuda Sri Lanka’nın uluslararası deniz hatları üzerindeki stratejik konumunu ön plana çıkaracak liman inşaatı gibi bazı projeler ile çeşitli altyapı projelerini başlatmıştır. Sri Lanka uzun yıllar LTTE (Tamil Kaplanları) terörüyle mücadele etmiş, ekonomisinin gelişmesinin önündeki en önemli engel ülkedeki iç savaş olmuştur. Çatışmalar, savunma harcamalarının artmasına neden olmuş ve ülkenin savaştan etkilenen bölgelerinin kalkındırılması için ilave yatırımlar yapılması ihtiyacını doğurmuştur. Nitekim, Sri Lanka Hükümeti terör örgütü denetiminden 2007’de kurtarılan Doğu Eyaleti için "Doğu'nun Yeniden Kalkınması" adlı bir program başlatmıştır. 2009 yılındaki küresel ekonomik kriz ve daralmaya rağmen, terör’ün altedilerek iç savaşın sona erdirilmesi ekonomide olumlu etki yapmıştır. 2010 yılında ise Hükümet ülkenin altyapısını geliştirmeye yönelmiş bu alanda bölgesindeki Hindistan ve Çin gibi diğer ülkelerle ortak altyapı projelerine başlamıştır. Yabancı yatırım çekme çabaları sürmektedir. Türk iş dünyası ve yatırımcısının, altyapı ve inşaat konularında, Sri Lanka’nın ekonomisinin gelişmesi ile birlikte kendine bu ülkede yer edinebileceğini düşünüyorum. Ayrıca, Türk üreticileri ülkenin Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan ve güneydoğu asya’da bulunan diğer önemli pazarlara yakınlığı ve stratejik konumunu kullanarak, üretim üslerini Sri Lanka’da kurabilirler.Özellikle Tekstil konusunda Sri Lanka’da yatırım yapabilirler. Son yıllarda gelişmekte olan ve yeni bir destinasyon olarak lanse edilen Sri Lanka, Türk Turizmcisinin de dikkatini çekmekte ve bu konuda da gelişmelerin yaşanacağını düşünmekteyim. Sri Lanka’ya İhracatımızda Başlıca Maddeler ;Buğday unu, demir-çelik, nohut, mercimek, maya, dokunmuş mensucat, mermer ve traverten olarak, Sri Lanka’dan İthalatımızda Başlıca Maddeler ; Siyah çay, giyim eşyası, yapı/sanayi taşıtlarına dış lastik, hindistan cevizi, tabii kauçuk, kauçuk eldivenler, kauçuk dolgu lastikler olarak sıralanabilir.

TÜDEP : Sri Lanka’da doğal kaynaklar

M. E. CERRAHOĞLU : Ülkede mâdencilik büyük ölçüde alçıtaşı ve grafit (karbon) üzerinedir. Ülkenin grafiti çok yüksek derecede karbonludur. Bundan başka birçok kıymetli taşlar, meselâ safir (gökyakut), yâkut topat (sarı safir), turmolin (renkli şeffaf taş) ve zirkon elde edilir. Bu kıymetli cevherler az fakat kâfi miktardadırlar. Ülkenin önemli bir gelir kaynağıdırlar.

TÜDEP : Sri Lanka’da yatırımcılara yönelik teşvikler var mı?

M. E. CERRAHOĞLU : İç savaşın sona ermesinden sonra, topyekün bir kalkınma hamlesine geçen ülkenin , yabancı yatırımcıları çekmek için teşvikler sağlaması, hükümet politikası haline gelmiştir. Bu amaçla kurulan “ Yatırım Ajansı” , yabancı yatırımcılara tüm kolaylığı sağladığı gibi, her türlü soru ve sorunlarına cevap bulmayı amaçlamaktadır. “Yatırım ajansı”nın web sitesi www.investsrilanka.com olup, buradan tüm detaylı bilgilere ulaşılabilir.

TÜDEP : Eğitim ve iş gücü ne durumda?

M. E. CERRAHOĞLU : 2009 yılı verilerine göre, %91,4 oranında olan okur-yazarlık oranı ile Sri Lanka ,bu anlamda bölgede en yüksek ve Dünya’da ençok gelişen ülke konumundadır. Sömürge geçmişi sebebi ile İngilizce yaygın olarak kullanılan bir dildir.İyi eğitimli, enerjik, kabiliyetli ve uygun ücretli insan kaynakları sağlama konusunda Sri Lanka’da bir sorun yoktur. Asgari ücret, ortalama 100$ civarında. Tabii, kalifiye arttıkça ücretlerde artmaktadır.

TÜDEP : İç savaş ve güvenlik

M. E. CERRAHOĞLU : Malumunuz Tamil Kaplanları olarak bilinen LTTE terör örgütü on yıllar boyunca bu ülkede bir iç savaş ortamı yaşanmasına sebep olmuştur. 2009 yılında mevcut hükümet kuvvetlerinin operasyonları sonucu terör örgütü tamamen etkisiz hale getirilmiştir. Şu anda Türkiye dahil, Hindistan, Rusya, çeşitli Avrupa ülkelerinden olan turist akımı terörün tamamen sona erdirildiğini gösteriyor. Peki, Türkiye’den giden iş adamları için konaklama, yemek falan nasıl, pahalı bir ülke mi? Türkiye’den giden işadamlarının konaklama, yemek gibi giderleri pahalı değil, ucuz bulacağını düşünüyorum.

TÜDEP : Sağlık ve Turizm ne durumda?

M. E. CERRAHOĞLU : Modern tıp , ülkedeki sosyo-ekonomik duruma paralel olarak gelişme göstermektedir.Bunun dışında geleneksel/alternatif tıp yöntemleri olan, Ayurvedik tedavi yöntemleri tüm dünyada büyük ilgi görmektedir. Turistlere benzersiz doğa, bakir plajlar, kültürel miras konularında eşsiz bir deneyim sunacak ve bunu da kompakt bir ada ortamında gerçekleştirecek birkaç yerden biri Sri Lanka ‘dır diye düşünüyorum. Sadece 65,610 km2’lik bir alanda, 8 adet UNESCO Dünya mirası olarak deklere edilmiş ören yeri, büyük çoğunluğu bakir, 1330 kilometre sahil şeridi, 15 adet vahşi yaşamın gözlenebileceği Ulusal Park, 500,000 hektar çay ekim alanı, 250 hektar botanik bahçeleri, 350 çağlayanın bulunduğu, 2500-3000 yıllık tarihe yolculuk edilebilir.

TÜDEP : Ulaşım nasıl?

M. E. CERRAHOĞLU : Türkiye’den Sri Lanka’ya Körfez ve Ortadoğu ülkelerinden uygun aktarmalarla uçulabiliyor.Sri Lanka Başkanı Sayın Rajapaksa ziyareti sırasında imzalanan havacılık anlaşması çerçevesinde, Türk Hava Yolları’nın Sri, Lanka’ya direkt uçmayı planladığını biliyoruz. Umarım en kısa zamanda bu yeni destinasyona THY uçmaya başlar.

TÜDEP : Diplomatik ilişkilerimiz, bildiğimiz kadarı ile yeni başladı sayılır. Şimdi ne durumdayız.?

M. E. CERRAHOĞLU : Sayın Başbakanımızın 10 Şubat 2005 tarihinde Sri Lanka’yı ziyareti ilişkilerimizde önemli bir basamak olmuştur. Sri Lanka’nın sahilinin 2/3’ünü etkileyerek 1000km’lik sahil kıyısındaki yerleşim birimlerini yerle bir eden ve ülkeyi, GSMH’sının takribi %4.5’ine tekabül eden 1 milyar ABD Doları zarara uğratan tsunami sonrası, Türkiye Kızılayı Midigama’da bir Türk Köyü inşa ettirmiştir. Diğer taraftan, Sri Lanka Devlet Başkanı Rajapaksa’nın 2008 yılında ülkemize gerçekleştirdiği ziyaret de ikili siyasi ilişkilerimiz açısından önem arzetmiştir. Anılan ziyaret Sri Lankalı bir Cumhurbaşkanı’nın ülkemize gerçekleştirdiği ilk ziyaret olmuştur. Sri Lanka yakın zamanda Ankara’da Büyükelçilik açacaktır hatta Ankara’ya atanan Sayın Büyükelçi , Türkiye’nin Sri Lanka’daki fahri büyükelçiliğini yapan hanımdır. Bu anlamda da açılacak Büyükelçiliğin her yönden ilişkilerin gelişmesine faydası olacağı kanaatindeyim.

TÜDEP : Son olarak, toparlamamız gerekirse, işadamlarımıza neler söylemek istersiniz?

M. E. CERRAHOĞLU : Ülkemizin hedefleri doğrultusunda , ihracatı geliştirmeye yönelik politikaları çerçevesinde, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerle siyasai ve ekonomik ilişkilerin gelişmesi sürecini bende bir işadamı olarak heyecan ile izliyorum. Sri Lanka, stratejik konumu ile yakın olduğu pazarları da düşünerek, iş dünyamızın hedef alacağı ülkelerden biridir diye düşünüyorum.